Eindelijk is er een coronavaccin beschikbaar. Werkgevers zien maar al te graag dat werknemers zich laten inenten tegen het virus. Maar kan en mag een werkgever van een werknemer eisen dat hij of zij zich laat inenten, m.a.w. bestaat er voor werknemers een verplichting om zich te laten inenten?
In artikel 11 van de Grondwet is geregeld dat elke burger het recht heeft om zelf te bepalen wat hij of zij met zijn of haar lichaam laat gebeuren. De overheid kan dus niet zomaar van de burgers eisen dat zij zich verplicht laten vaccineren. Artikel 11 van de Grondwet sluit daarmee echter niet uit dat een werkgever een werknemer niet tot iets kan verplichten wat in strijd is met de Grondwet. De Grondwet geldt immers tussen overheid en burgers, de zogenaamde verticale werking. Een werknemer kan daarom niet rechtstreeks een beroep doen op de Grondwet, dat moet gebeuren via het goed werkgeverschap en het goed werknemerschap.
Als een werkgever een werknemer verplicht wil laten vaccineren dan kan een werknemer zich beroepen op een inbreuk op zijn lichamelijke integriteit. Toch gaat dit beroep niet altijd op: een beroep op een grondrecht kan niet gebruikt worden om een gevaar voor een ander te rechtvaardigen.
Een werkgever heeft een vergaande zorgplicht, waaronder zorgen voor een gezonde leefomgeving. Een werkgever moet risico’s voor werknemers bij de uitvoering van de werkzaamheden beperken. Daarbij hoort het nemen van maatregelen waarmee schade kan worden beperkt. De te nemen maatregelen zijn afhankelijk van de kans op risico’s. Is de kans groter op een bepaald risico dan wordt van een werkgever meer verwacht. Vaccinaties aanbieden tegen ziektes kan dan een maatregel zijn die een werkgever moet aanbieden.
Maar wordt het daarmee dan ook een verplichting?
Uit jurisprudentie over het verlenen van toestemming voor het inenten van kinderen blijkt dat rechters een afweging maken waarbij de veiligheid van het vaccin een rol speelt maar ook de noodzaak om te vaccineren.
Voor het verplicht stellen van het coronavaccin zal een rechter ook de belangen van werkgever en van werknemer afwegen. Een algemene verplichting voor werknemers om zich te laten vaccineren zal niet aan de orde zijn. Maar in bepaalde (uitzonderlijke) situaties, zoals in ziekenhuizen, zal een rechter wellicht in het belang van werkgever oordelen en het inenten verplicht stellen.
In zekere zin vormt een vaccin daarmee een persoonlijk beschermingsmiddel (PBM) voor de werknemer. Uit jurisprudentie blijkt dat werkgevers het gebruik van een PBM verplicht kunnen stellen. Dat geldt ook als een werknemer het risico aanvaardt van het niet gebruiken van het vaccin. In situaties waarin een PBM niet alleen nodig is voor de veiligheid van de werknemer zelf maar vooral ook voor die van andere werknemers heeft een werkgever een nog zwaarwegender belang om een PBM verplicht te stellen. Dat geldt dan mogelijk ook voor het vaccineren. Verplichte vaccinatie als voorwaarde om een functie te kunnen vervullen.
Wat te doen als een werknemer toch weigert om zich te laten vaccineren?
Een werknemer zal nooit veroordeeld kunnen worden tot verplichte vaccinatie tegen zijn wil. Maar door de vaccinatie te weigeren kan een werknemer ongeschikt worden voor het uitoefenen van zijn functie en dat kan dan op termijn weer leiden tot arbeidsrechtelijke gevolgen.
Daarbij kan dan gedacht worden aan aanpassingen van de functie, indien een andere functie beschikbaar is herplaatsing in een andere functie, indien mogelijk verplicht thuiswerken en in het ergste geval zelfs een ontslag.
Probeer als werkgever te anticiperen op de steeds veranderende situaties op de werkvloer door corona. Daarbij dienen werkgevers zich te houden aan de bestaande wet- en regelgeving, die eigenlijk niet is geschreven voor de maatschappelijke problemen die ontstaan door corona.
Bespreek met uw werknemers de noodzaak van het vaccineren. Dat geldt eens te meer in uitzonderlijke situaties, zoals onder andere werken in de zorg of in de kinderopvang.
Mocht u (nog) vragen hebben over dit onderwerp of over andere zaken dan kunt u het beste contact opnemen met een van onze juristen van Keizersgracht, zij helpen u graag verder en denken met u na over mogelijke oplossingen.
mr. Sabrina Geurts
Bel naar: